"Του Πανού η στέρνα"
"Στους δρόμους των ηρώων"
Του Πανού (Δούδαλη) η Στέρνα
Στην περιοχή αυτή, του «Πανού (Δούδαλη) τη Στέρνα» στις 28 Μαρτίου 1822 έπεσαν ηρωικά, μετά από ενέδρα στην περιοχή Δυο Βουνά ο υπαρχηγός της Ευβοϊκής Επανάστασης του 1821, Κώτσος Δημητρίου ή Θηβαίος καθώς και ο αδελφός του Αγγελή, Αναγνώστης , μαζί με 15 παλικάρια τους.
Σύμφωνα με τις πηγές, ο Αγγελής Γοβιός αψηφώντας τις υποδείξεις για μη εμπλοκή, παρασύρθηκε σε ενέδρα με πολλούς στρατιώτες στην περιοχή «Δυο Βουνά». Εκεί κρυμμένοι Τούρκοι άρχισαν να ρίχνουν δεξιά κι αριστερά και να σκοτώνουν πολλούς Έλληνες. Εκείνες τις στιγμές παρουσιάστηκαν κι άλλοι καβαλάρηδες και τους κύκλωσαν. Ακολούθησε πανικός κι οι στρατιώτες άρχισαν να διαλύονται προσπαθώντας να σωθούν. Μονάχα δεκαεφτά παλικάρια έμειναν μαζί με τον Αγγελή κι εξακολούθησαν να πολεμούν απεγνωσμένα. Εκεί κοντά στα Δυο Βουνά στη θέση « Άσπρο χώμα» στην κοιλάδα Μπαιράμ Αγά, λαβώθηκε ο καπετάν Αγγελής στο δεξί μερί. Πληγωμένος όπως ήταν, υποχώρησε προς την περιοχή που βρίσκεται το εκκλησάκι της Αγίας Παρασκευής, φτάνοντας τελικά στην περιοχή της «Κουλουριάδας», αφού πέρασε από την άλλη μεριά του βουνού . Εκεί κοντά στο ποτάμι μαζί με τον ψυχογιό του, που τον κρατούσε, τον έφθασαν οι Τούρκοι καβαλάρηδες κι άρχισαν να του ρίχνουν. Τότε λέει του παραγιού του να του δώσει το ντουφέκι του. Πυροβολεί εναντίον των Τούρκων και σκοτώνει δύο. Του πασάρει άλλο ντουφέκι ο παραγιός του, ρίχνει και σκοτώνει κι άλλο καβαλάρη. Πυροβολεί τέλος με τις πιστόλες του, απόκαμε όμως από την αιμορραγία του ποδιού και στάθηκε. Ζήτησε νερό και χωρίς να ξέρει τι κάνει έπεσε μπρούμυτα στο ποτάμι της ρεματιάς, προσπαθώντας να δροσίσει τα χείλη του. Δεν πέρασε λεπτό κι ο Αγγελής ξεψύχησε εκεί, ψιθυρίζοντας στον παραγιό του:
«Φύγε για να μη σε πάρω στο λαιμό μου».
Ο παραγιός του φίλησε το χέρι, πήρε το ντουφέκι του και τις κουμπούρες κι έφυγε μέσα από θάμνους κι άλλα χαμόκλαδα. Οι Τούρκοι του έριξαν βέβαια αλλά δεν τον χτύπησαν κι έτσι σώθηκε.
Λίγο πιο πέρα, λίγο πιο έξω από τα σημερινά Ψαχνά, το πρωτοπαλίκαρο του Γοβιού, ο Καπετάν Κώστας Δημητρίου, Θηβαίος, εξακολούθησε να πολεμάει μαζί με δέκα πέντε παλικάρια κυκλωμένος από Τούρκους καβαλάρηδες. Μαζί του βρίσκονταν κι ο αδελφός του Αγγελή, Αναγνώστης Γοβιός. Αν κι οι Τούρκοι τους πρότρεπαν να προσκυνήσουν για να σωθούν, όμως εκείνοι εξακολούθησαν να μάχονται απεγνωσμένα.. Οι Τούρκοι και πάλι φώναξαν στον Κώστα:
«Κώτσο, Κώτσο, προσκύνα να μη σε σκοτώσουμε!»
Αλλ΄ εκείνος απάντησε σαν το Διάκο:
«Μουρτάτες, δεν παραδίνομαι θα φάω πολλούς ακόμη από σας!».
Τότε κάποιος στρατιώτης πρόσφερε άλογο στον Κώστα για να φύγει, αλλ΄ ενώ επιχείρησε ν΄ ανεβεί, έσπασε ο αναβατήρας κι έτσι εξακολούθησε να περπατάει πεζός. Αλλά τότε τον βρήκαν πολλές σφαίρες και τον έριξαν νεκρό. Ξεψύχησε στην περιοχή «Στέρνα του Πανού», ενώ μαζί του έπεφτε κι ο αδελφός του Γοβιού, Αναγνώστης. Οι άλλοι στρατιώτες σώθηκαν στα Βρυσάκια, οπού ανάγγειλαν τον τραγικό θάνατο των καπεταναίων.
Οι δε Τούρκοι έκοψαν τα κεφάλια των τριών και τα έφεραν θριαμβευτικά στη Χαλκίδα, όπου επί οχτώ μέρες γιόρταζαν με φωτοχυσίες και τα κανόνια του κάστρου έριχναν χαρούμενα για το θάνατο των μεγάλων αρχηγών της Εύβοιας. Την άλλη μέρα πήγαν οι Έλληνες και πήραν τ΄ ακέφαλα σώματα και τα κήδεψαν σεμνά, ανάμεσα σε λυγμούς και κλάματα, τα έθαψαν στην ακρογιαλιά, στις 29 του Μάρτη του 1822.
Κάποια επιγραφή, που σώζονταν ως τα 1857 θύμιζε στους διαβάτες πως εκεί βρίσκονταν τα κόκαλα τριών αγωνιστών, που στάθηκαν ανάμεσα στους ηρωικότερους που πολέμησαν κι έπεσαν για τη λευτεριά της Ελλάδας και της Εύβοιας. Με Σπαρτιατική σεμνότητα και λιτότητα είχε χαραχθεί πάνω στη μαυρισμένη πλάκα το εξής επίγραμμα:
«ΕΝΘΑΔΕ ΚΕΙΤΑΙ Ο ΗΡΩΣ ΓΡΑΒΙΑΣ ΚΑΙ ΕΥΒΟΙΑΣ
ΑΓΓΕΛΗΣ ΓΩΒΙΟΣ, ΛΙΜΝΙΟΣ, ΜΕΤ΄ ΑΔΕΛΦΟΣ
ΓΩΒΙΟΣ ΚΑΙ ΣΥΝΑΓΩΝΙΣΤΟΣ ΚΩΣΤΑ ΘΗΒΑΙΟΥ»
Σύμφωνα με την παράδοση βέβαια, ο Αγγελής Γοβιός θάφτηκε στο εκκλησάκι του Ιωάννη του Προδρόμου στην Καστέλλα.
Σήμερα στην περιοχή «Του Πανού η στέρνα» υπάρχει επιγραφή που λέει: «Στους ήρωες που θυσιάστηκαν για τη λευτεριά της Εύβοιας»
Πηγές: 1. Αλέξανδρος Καλέμης "Περιπλανήσεις στον Χώρο και στο Χρόνο"
Γ' Τόμος Από το βιβλίο των Ευβοϊκών Εκδόσεων Κίνητρο
2..Γ. Κουλόπουλου «Από την ελληνική εποποιΐαν του 1821, Οι
Ευβοείς Ήρωες, Ιούλιος 1930
Ντάβος Γιάννης Ε΄Τάξη
3o Δ.Σ. Ψαχνών
